خرداد ۱۲, ۱۳۹۶
یورونیوز: سازمان عفو بین‌الملل مستقر در لندن طی بیانیه‌ای هشدار داده که مقام‌های ایران با بی‌احترامی به گورهای دستهجمعی شواهد و آثار جرم باقی‌‌مانده از اعدام‌های دهه شصت را از بین می‌برند.
این سازمان مدافع حقوق بشر در بیانیه‌ای که روز پنجشنبه اول ژوئن (یازده خرداد) منتشر کرده است به موضوع گورهای جمعی مربوط به اعدامیان سال ۱۳۶۷ در اهواز پرداخته و نسبت به بی‌احترامی که از طرف نهادهای دولتی به این گورها شده هشدار داده است. ظاهرا این گورها در مسیر یا محوطه پروژه تعریض یک خیابان قرار دارد و بیم آن می‌رود که همزمان با تعریض یک خیابان از بین بروند.
چندی پیش نیز سازمان «عدالت برای ایران» خبری را منتشر کرد حاکی از پیدا شدن گور جمعی در جریان عملیات تعریض این خیابان که گفته می‌شود ماموران شهرداری روی آن را پوشاندند و عملیات ادامه پیدا کرد. به گفته شادی صدر، مدیر سازمان عدالت برای ایران، «طی سالیان گذشته مقامات درد و رنج غیر قابل تحملی را به خانواده‌های قربانیان اعدام‌های فراقضایی سال ۱۳۶۷ تحمیل کرده‌اند. آن‌ها خانواده‌ها را از حق دفن محترمانه عزیزانشان محروم کرده و آن‌ها را مجبور کرده‌اند که برای بازدید از مزار عزیزانشان از میان تپه‌های زباله‌ها عبور کنند. حالا هم قصد دارند آرامگاه قربانیان را نابود و خاطره آن‌ها را از تاریخ محو کنند.»
رها بحرینی، حقوقدان و پژوهشگر سازمان عفو بین‌الملل در امور ایران، در گفت‌وگو با یورونیوز به جزئیات بیشتری در این‌باره پرداخت و گفت: «گورهای دستهجمعی که در این بیانیه مورد توجه قرار گرفته‌اند در حدود سه کیلومتری شرق گورستان بهشت‌آباد شهر اهواز واقع شده و تصور می‌شود که این گورها حاوی اجساد ده‌ها زندانی سیاسی است که در تابستان ۶۷ به طور فراقضایی اعدام شدند. مقام‌ها در همان سال روی این گورها سیمان ریختند تا ظاهرا از حفر زمین توسط خانواده‌ها و بیرون کشیدن اجساد عزیزانشان جلوگیری کنند. از آن سال تا به امروز این گورها که با سازه‌های (بلوک‌های) سیمانی شناسایی می‌شوند به اشکال مختلف مورد حتک حرمت قرار گرفته‌اند و آن محوطه تبدیل به زباله‌دانی و محل نخاله‌های ساختمانی شده است.»
سخنگوی عفو بین‌الملل افزود: «ویدئو و تصاویری که سازمان عفو بین‌الملل و سازمان عدالت برای ایران دریافت کردند نشان می‌دهد که در حال حاضر بولدوزرها در چارچوب یک پروژه تعریض جاده در کنار این گورهای دستهجمعی مشغول به کارند. و با توجه به اینکه مقامات هیچ اظهارنظری در این باره نکرده‌اند، خانواده‌های قربانیان از طریق یکی از کارگران محل مطلع شدند که قرار است بلوک‌های سیمانی (که نشان این گورهاست) با خاک یکسان بشود و منطقه کنار این جاده در حال تعریض به منظور احداث یک فضای سبز یا مرکز تجاری پاکسازی شود.»
وی در زمینه ضرورت حفظ و نگهداری از این اسناد و شواهد گفت: «گورهای دستهجمعی طبق قانون بین‌الملل صحنه جرم محسوب می‌شود و برای حفظ آن‌ها نیاز است که متخصصین جرم‌شناسی به کار گرفته شوند تا حفاری‌های لازم انجام گیرد و از حفظ آثار جرم و شناسایی دقیق پیکرها اطمینان حاصل کنند. در واقع با تخریب این گورهای دستهجمعی مقامات ایران شواهد حیاتی را از بین می‌برند که روزی می‌تواند برای روشن شدن تعداد و هویت کسانی که در تابستان ۶۷ به دست حکومت کشته شدند استفاده شود. از این جهت عفو بین‌الملل هشدار داده که با تخریب این گورهای دستهجمعی مقامات ایران تلاش دارند آثار جنایات گذشته خود را از بین ببرند و حقوق خانواده‌های قربانیان در زمینه حقیقت و دادخواهی را نقض کنند.»
موضوع شکستن قبرها و اتفاقاتی از این دست قبلا هم در شهرهای دیگر از جمله تهران و مشهد رخ داده است. مشخص نیست اقداماتی از این دست آگاهانه و با طرح و نقشه قبلی اتفاق می‌افتد یا بیشتر بر اساس تصادف روی می‌دهد و ناشی از ناهماهنگی‌های داخلی بین نهادهاست. رها بحرینی در این‌باره گفت: «در طول سه دهه گذشته مقامات ایران به طور دائم کشته‌شدگان اعدام‌های ۱۳۶۷ را مورد دشنام قرار داده‌اند و از واژه توهین‌آمیز «لعنت‌آباد» برای توصیف محل دفن اعدام‌شدگان یاد می‌کنند. این هتک حرمت‌ها بر رنج خانواده‌های قربانیان افزوده است. مقامات به نظر می‌رسد در عملی سیستماتیک خانواده را از برگزاری مراسم یادبود و قرار دادن سنگ قبر یا پیام یادبود در محل دفن اعدام‌شدگان منع کرده‌اند. درخواست عفو بین‌الملل از مقامات ایران این است که به جای تلاش برای پاک کردن یاد و نشان کشته‌شدگان و جلوگیری از اجرای عدالت باید از این گورهای دستهجمعی کشتار ۶۷ محافظت و مراقبت کنند تا روزی که انجام تحقیقات مستقل و موثر ممکن شود. خانواده‌ها حق دارند بدانند چه بر سر عزیزانشان آمده و آن ها را محترمانه دفن کنند.»
پژوهشگر سازمان عفو بین‌الملل درباره نحوه دستیابی به اطلاعات موجود به یورونیوز گفت: «خانواده‌های اعدام‌شدگان فراقضایی تابستان ۶۷ به اشکال مختلف در این سال‌ها مورد تهدید و ارعاب قرار گرفتند. به همین دلیل تماس آن‌ها با عفو بین‌الملل برای آن‌ها فوق‌العاده می‌تواند خطرناک باشد. عفو بین‌الملل از طریق منابع موثق که به دلایل امنیتی قادر به افشای نام آن‌ها نیست اطلاعات خود را کسب کرده. سازمان عفو بین‌الملل همچنین عکس‌ها و فیلم‌هایی را که توسط سازمان عدالت برای ایران دریافت شده است، مورد بررسی قرار داده و این تصاویر به وضوح نشان می‌دهد که گورهای دستهجمعی در اهواز و دیگر شهرها مورد هتک حرمت قرار گرفته‌اند.»
گام بعدی سازمان عفو بین‌الملل در این زمینه راه انداختن کمپینی با هدف پایان دادن به تعرض جدی حقوق بازماندگان قربانیان اعدام‌های دهه شصت است. خانم بحرینی گفت: «عفو بین‌الملل قرار است که به دنبال این بیانیه مطبوعاتی کمپینی را آغاز کند و در اقدامی فوری اعضای شبکه حهانی عفو بین‌الملل را تشویق کند تا به مقام‌های ایران و به سفارتخانه‌های ایران در کشورهای مختلف نامه بنویسند و از آن‌ها بخواهند تا فورا به این تعرض جدی به عدالت پایان ببخشند و به جای آن حقوق خانواده‌ها در زمینه دانستن حقیقت، دادخواهی و جبران خسارت را رعایت کنند.»
