خرداد ۱۳, ۱۳۹۶
شیما شهرابی، ایران وایر: “بچه‌های ما را در گورهای دسته‌جمعی دفن کردند؛ یک کانال کنده و همه را کنار هم دفن کرده و روی کانال را با سیمان پوشانده بودند. بعد از مدتی هر کس اسم عزیزش را روی یک تکه سنگ مرمر نوشت و گذاشت تا نشانی مزار را گم نکند.”
این روایت پر از هق هق گریه یک مادر است؛ مادری که فرزندش را در جریان اعدام‌های دهه ۶۰ از دست داده است و اکنون در قبرستانی در اطراف اهواز دنبال نشانه‌های برجای‌مانده از جگرگوشه‌اش می‌گردد.
گورهای جمعی اهواز در یک تکه زمین بایر در سه کیلومتری شرق گورستان «بهشت‌آباد» واقع شده است: «قبلا آن زمین نخلستان بود که تبدیل به بیابان شده بود. از بهشت‌آباد که بیرون می‌آمدی، یک جاده خاکی و متروکه بود که خانواده ها با ماشین خودشان را به آن‌جا می‌رساندند. اعدامی‌های سال‌های ۶۱ و ۶۲ اول در آن جا دفن شدند تا رسید به سال ۶۷ و اعدامی‌های ۶۷ را هم همان جا دفن کردند.»
او خاطره‌ای از یکی از مادرهای داغدار شنیده که با گذشت ۲۹ سال از آن روزها هنوز در یادش مانده است: «یکی از مادرها که یکی از فرزندانش را سال ۶۱ از دست داده بود و به مزار بچه‌اش سر می‌زد، در تیرماه ۶۷ متوجه کندن این کانال که الان قبر دسته‌جمعی بچه‌ها است، شده بود. او یک بار حین برگشتن از مزار فرزندش متوجه شده بود ماشین آب‌پاشی آن جا ایستاده است و چیزهایی داخل کانال ریخته می‌شود اما فاصله زیاد بوده و او متوجه نبوده چه کاری در حال انجام است. بعدها همان مادر متوجه شد قبر فرزند دیگرش آن جا است.»
نوروز امسال که خانواده‌ها سر مزار عزیزان‌شان می‌رفتند، می‌بینند اطراف قبرها پر از نخاله‌های ساختمانی شده است: «حجم عظیمی از خاک روی گورهای جمعی ریخته شد به طوری که سطح مسطح قبلی تبدیل به یک تپه کوچک شده است. انگار یک پروژه ساختمانی در حال اجرا است که در صورت تکمیل شدن سازه، روی تعدادی از قبرها قرار می‌گیرد و تعداد دیگری از قبرها هم روی کناره جاده قرار می‌گیرند و از بین می‌روند.»
یک کارگر ساختمانی در اواخر اردیبشهت‌ماه به اعضای خانواده‌ها که به محل گورهای جمعی رفته بودند، گفته قرار است جاده‌ای که از کنار گورهای جمعی می‌گذرد را تا نزدیکی آن‌ها تعریض کنند و در مرحله بعدی، گورهای سیمان‌شده به منظور ایجاد فضای سبز یا احداث یک مجتمع تجاری ویران خواهند شد. این موضوع نگرانی خانواده‌های اعدام‌شدگان را بیش‌تر کرده است. یکی از آن‌ها می‌گوید: «جسد عزیزانمان را که تحویل ندادند، اجازه برگزاری مراسم هم ندادند، دلمان به همین سنگ‌های کوچک و اسم‌ها خوش است، این را هم می‌خواهند از ما بگیرند.»
آن‌ها صدای خودشان را به سازمان‌های حقوق بشری رسانده‌اند. «سازمان عفو بین‌الملل» و سازمان غیردولتی «عدالت برای ایران» در اطلاعیه‌ای مشترک نسبت به تخریب این قبرها هشدار داده‌اند. «شادی صدر»، مدیر سازمان عدالت برای ایران می‌گوید: «طی سالیان گذشته مقامات درد و رنج غیر قابل تحملی را به خانواده‌های قربانیان اعدام‌های فراقضایی سال ۱۳۶۷ تحمیل کرده‌اند. آن‌ها خانواده‌ها را از حق دفن محترمانه عزیزان‌شان محروم و آن‌ها را مجبور کرده‌اند که برای بازدید از مزار عزیزان‌شان از میان تپه‌های زباله‌ها عبور کنند. حالا هم قصد دارند آرامگاه قربانیان را نابود و خاطره آن‌ها از تاریخ محو کنند.»
در این اطلاعیه تاکید شده است گورهای جمعی، صحنه جرم به حساب می‌آیند و برای حفظ آن‌ها نیاز است که متخصصان جرم‌شناسی به کار گرفته شوند تا حفاری‌های لازم را انجام داده و از حفظ آثار جرم و شناسایی دقیق پیکرها اطمینان حاصل کنند. مقامات ایران با تخریب محل گورهای جمعی، شواهد مهمی را از بین می‌برند که یک روز می‌توانند برای روشن شدن تعداد و هویت کسانی که به دست حکومت کشته شدند، استفاده شوند.
«مگدلانا مغربی»، معاون بخش خاورمیانه و آفریقای عفو بین‌الملل، هم می‌گوید: «مقامات ایران به جای تلاش برای محوکردن یاد کشته‌‌شدگان و جلوگیری از اجرای عدالت، باید از گورهای جمعی مربوط به کشتار سال ۱۳۶۷ حفاظت و مراقبت کنند تا روزی که انجام تحقیقات مستقل و موثر ممکن شود. خانواده‌ها حق دارند بدانند بر سر عزیزان‌شان چه آمده است و آن ها را به طور محترمانه دفن کنند.»
خانواده‌های قربانیان اعدام‌های ۶۷ تحت فشارهای شدید امنیتی هستند. یکی از آن‌ها می‌گوید: «مدام تهدید می‌شویم. می‌گویند چرا به مزار عزیزانتان سر می‌زنید و چرا با آن‌هایی که خارج از ایران هستند، تماس دارید؟ ما به سختی می‌توانیم از وضعیتی که برای قبرهای بچه‌ها پیش آمده، اطلاع‌رسانی کنیم. لااقل شما حرف دل ما را بزنید. این قبرها برای ما عزیز هستند؛ خیلی عزیز.»
