اردبیل: پیچیده در پتو

اسفند ۱۴, ۱۳۹۶

کشتار جمعی زندانیان سیاسی در زندان‌های آذربایجان، همچون سایر نقاط ایران با قطع ملاقات‌ها در اوایل تابستان ۱۳۶۷ آغاز شد اما تا ماه‌ها بعد از آن، برخی از خانواده‌ها هیچ خبری از اعدام فرزندان خود نداشتند. بر اساس شهادت مهدی عبدالرحیمی، یکی از زندانیان سیاسی جان‌به‌دربرده از کشتار، خانواده اردوان صحت یکی از خانواده‌هایی بوده است که با وجود پیگیری‌های فراوان خبر اعدام فرزندشان تا اوایل سال ۱۳۶۸ از آنها پنهان نگه ‌داشته می‌شود.

اردوان صحت، اهل اردبیل و دانشجوی مهندسی، در سال ۱۳۶۳ و زمانی که قصد خروج از کشور را داشته است برای دومین بار دستگیر و احتمالا به ده سال حبس در تبعید محکوم می‌شود.

اردوان صحت

مهدی عبدالرحیمی، جان‌به‌دربرده از کشتار ۶۷، می‌گوید: «زندانی‌های اردبیل را آوردند تبریز توی مقطع سال ۶۳ بود فکر کنم من آن موقع با اردوان صحت آشنا شدم. اردوان دانشجوی مکانیک دانشگاه تبریز بود من زبان انگلیسی ازش یاد می‌گرفتم با هم رفیق شده بودیم تا اینکه اون رو صدا کرده بودند با چند نفر دیگه و این‌ها رو بر گردوندند زندان اردبیل.»

اردشیر صحت، برادر اردلان، درباره وقایع سال ۱۳۶۷ می‌گوید: «خانواده من پیگیر بود که این اردوان که برادر من بود چی شد. ملاقات‌ها رو هم قطع کرده بودند. این‌ها به دروغ می‌گفتند که فرستادند زندان تبریز. فرستادنشون اوین. این‌ها رو معطل می‌کردند. بعد از تقریبا یک سال در به دری که مادرم خیلی شهرها خودش رفته بود. تبریز رفته بود. تهران رفته بود. آخر سر معلوم شد که اعدام‌اش کرده‌اند.»

در این پیگیری‌ها، یک بار در بهمن ۶۷ حتی مادر را برای چند روز بازداشت کرده بودند. مهدی عبدالرحیمی از ملاقات خود با مادر بعد از آزاد‌شدن از زندان و شروع تحصیل در دانشگاه اردبیل می‌گوید: «من بعدا رفتم دانشگاه اردبیل و خیلی دلم می‌خواست برم این رو ببینم. آدرس محله‌شون رو داشتم ولی خونه‌شون رو نمی‌دونستم. رفتم آن محله گفتم من دنبال خانواده صحت می‌گردم. یکی دو تا مغازه بود عجیب غریب به من نگاه کردند طبیعی بود برام که حتما می‌شناسند سیاسی هستند. یکی آدرس رو داد رفتم خونه‌شون. مادرش تنها بود. گفتم من دوست اردوان هستم. می‌خوام ببینم اردوان چطوره. مادرش یک نگاهی کرد و بعد برد من رو توی اتاقشون یک اتاق ۴ در ۵. دیدم توی خونه کلی تابلو زده. تابلوهای کاردستی، نزدیک سی تا بود زده به دیوار. این‌ها را اردوان این مدت درست کرده بود از زندان فرستاده بود برای مادرش. بعد داستان رو برام تعریف کرد. این که ملاقات قطع شد و… می‌گفتش ماه‌ها من رو سر دووندند. بهمن‌ماه مادر رو گرفته بودند نگه داشته بودند. مادر خیلی اعتراض می‌کرد و آن‌ها رو اذیت می‌کرد که آخه از بچه من خبر بدید که چه بلایی سرش آوردید. حتی تا اوین این رو پاس داده بودند تا اینکه فروردین و اردیبهشت بهش گفتند اعدام شده.»

بر اساس آنچه در نامه‌ای که اردشیر صحت از مادرش در سال ۱۳۶۸ دریافت می‌کند آمده است، مادر جست‌وجوی خود برای دانستن این که پیکر فرزندش اردلان کجا دفن شده را ادامه می‌دهد و بالاخره پی می‌برد که او را پس از اعدام به همراه سه یا چهار نفر دیگر به اسامی علی آدی شیرین‌پور، عسگر مجددی و یحیی مولایی (مولازاده) در یک گور جمعی در گورستان علی‌آباد اردبیل دفن کرده‌اند. وی که موفق به گرفتن مجوز نبش قبر شده بود به همراه خانواده‌های دیگر به گورستان می‌روند.

اردشیر صحت در این‌باره می‌گوید: «آخر سر معلوم شد که توی همون یک کیلومتری خونه خودمون، خونه پدری‌مون، توی قبرستان علی‌آباد توی گور جمعی دفن هستند. مادرم مراجعه کرده بود به اصرار نبش قبر کرده بود بعد از نبش قبر دیده بود که لای یک پتو رو که باز کرده بودند، دیدند که اردوان تنها نیست و این سه نفر هم باهاش هستند. مادرم همه را در آورده بود مجزا این‌ها رو دوباره به گور سپرده بودند. پدرم وقتی خبر رو شنید سکته کرد. پدرم لطیف صحت، سکته کرد و از دنیا رفت.»

مهدی عبدالرحیمی به یاد می‌آورد که «مادر می‌گفت من ول‌کن معامله نبودم. می‌گفت که آدرس دادند گفتند گورستان علی‌آباد. من رفته‌ام از کنارش رد شده‌ام. خارج شهر نیست. بین وسط و خارج شهر، به سمت جاده خلخال. آدرس می‌دهند که بچه‌ات آن‌جا خاک شده. بعد مادر می‌ره می‌بینه که یک محوطه آنجا خاک تل کردند. بعد متوجه می‌شند که [گور] جمعیه. بعد چند تا خانواده هم باهاش بودند از جمله خانواده علی آدی شیرین‌پور. او را هم تو زندان تبریز دیده بودم و می‌شناختم. او هم اعدام شده بود. فکر کنم ۵ یا ۷ سال زندانش بود. این‌ها را لای پتو خاک کرده بودند. این‌ها خاک رو باز می‌کنند و می‌بینند مرتب هم خاک نکرده‌اند. لای پتو بودند با همون لباس‌ها. این ۵ تا جسد را در آوردند و بردند جدا جدا خاک کردند.»

در حال حاضر، این چند قبر در کنار هم در گورستان علی‌آباد اردبیل وجود دارند. خانواده‌ها به طور مدام روی این مزارها سنگ گذاشته‌اند و هر بار سنگ‌ها توسط ماموران شکسته و تخریب شده است.

مشخص نیست که جز این گور جمعی که به دلیل پیگیری‌های مادر اردوان صحت کشف و گشوده شده است گورهای جمعی دیگری نیز از اعدام‌شدگان کشتار ۶۷ زندان اردبیل در گورستان علی‌آباد وجود داشته باشد.

بر اساس آمار به‌دست‌آمده از وب‌سایت بنیاد برومند (یادبود امید)، حداقل ۳ نفر دیگر به اسامی خلیل خوش‌فکر، چنگیز عالی و داور عزیزی نیز در زندان اردبیل در سال ۶۷ اعدام شده‌اند.

در اسامی منتشرشده از سوی سازمان مجاهدین خلق نیز در مجموع اسامی ده نفر به عنوان کسانی که در اردبیل در سال ۱۳۶۷ اعدام شده‌اند به این شرح آمده است:

چنگیز عالی، علی آدی شیرین‌پور، داور عزیزی، داور غفارزادگان، خلیل خوش‌افکار، اصغر مجرد(ی)، یحیی مولازاده، اردوان صحت، کاظم وثیق، البرز (بدون نام فامیل).