اسفند ۱۹, ۱۳۹۶
در تابستان سال ۶۷، نزدیک به ۹۰ زندانی سیاسی هوادار سازمان‌های مختلف چپ و سازمان مجاهدین خلق در زندان کمربندی زنجان مشغول گذراندن دوران حبس خود بودند. این زندان همچنین یک بند کوچک زنان نیز داشته است.
زندان کمربندی پیش از انقلاب، ساختمان مدرسه پیشاهنگی و معروف به مدرسه روزبه بود. این ساختمان پس از انقلاب تبدیل به زندان سیاسی شد. چون در جاده کمربندی زنجان بود آن را به زندان کمربندی می‌شناختند. این مکان در حال حاضر مجددا به مدرسه‌ای با نام مدرسه شهدای زنجان تبدیل شده است. (منبع عکس: وب‌سایت دبیرستان نمونه دولتی روزبه)
بر اساس فهرستی که رحمت غلامی، زندانی سیاسی جانبهدربرده از کشتار ۶۷ در زندان کمربندی زنجان، تهیه کرده است نزدیک به ۴۰ مرد مجاهد در جریان کشتار ۶۷ در این زندان اعدام شده‌اند.
یکی از جان‌باختگان، علیرضا معبودی بوده است. او در سال ۱۳۶۰ و در ۱۴ سالگی به اتهام هواداری از سازمان مجاهدین دستگیر و به ۱۵ سال حبس محکوم شد. دو برادر او احمد، ٢٨ ساله و دندان‌پزشك و حميد، ٢٦ ساله و مهندس، نیز در دهه ۶۰ اعدام شده بودند.
سمت راست: علیرضا معبودی، سمت چپ: حسن فضلی، داخل زندان زنجان، به احتمال زیاد قبل از سال ۱۳۶۵
حسن فضلی نیز در سال ۱۳۶۷ در حالی که مشغول سپری‌کردن حبس خود بود اعدام شده است. همانطور که گفته شد این عکس در یکی از سال‌های حبس، و به احتمال زیاد قبل از سال ۱۳۶۵ در داخل زندان زنجان گرفته شده است. به شهادت رحمت غلامی، تا اوایل سال ۱۳۶۵ که مدیریت زندان عوض شد، زندانیان سیاسی زنجان یکی دو سال از فضای نسبتا باز برخوردار بوده‌اند.
به گفته رحمت غلامی، به هیچ کس از خانواده‌های جان‌باختگان زنجان، پیکر فرزندانشان و جای دفن آنان نشان داده نشده است.
یکی دیگر از جان‌به‌دربردگان زندان زنجان که به دلایل امنیتی هویت او نزد عدالت برای ایران محفوظ است می‌گوید که این ۳۰ تا ۴۰ نفر را در دو گروه از زندان زنجان به پادگان مالک اشتر برای اعدام بردند و بعد در یک گور جمعی در قبرستان بالا دفن کردند و روی آن را سیمان کشیدند.
برخی از منابع دیگر بر این اعتقادند که زندانیان را در سه مینی‌بوس به روستای حسن‌آباد زنجان بردند و در همان‌جا تیرباران کرده‌اند.
بتول فقاهتی، فعال سیاسی، نیز از قول منابع آگاه محلی چنین می‌گوید: «نگهبان قبرستان گفته شب ديدم ماشين‌هاى زيادى وارد قبرستان شدند و گودال بزرگى كندند بعد با سه ماشين جنازه‌ها را به گودال‌ها ريختند. من با فانوس جلو رفتم و گفتم چه كار مى‌كنيد؟ آن‌ها مرا از محوطه دور كردند و گفتند برو توی اتاقت و ضمنا چيزى هم نديده‌اى. بعد با سه ماشين ديگر روى جنازه‌ها آهك ريختند. فرداى آن شب تلخ به محل دفن اين شهدا رفتم و دست يكى از اين کشته‌شدگان را ديدم كه با لباس و بيرون از خاك بود، كمى زمين را كندم و دست را زير خاك گذاشتم.»
محلی که پیش از سال ۱۳۸۱، سطح سیمانی گور جمعی جان‌باختگان کشتار ۶۷ قرار داشته و الان با قبرهای جدید پوشانده شده است
بتول فقاهتی از قول این منبع آگاه محلی می‌گوید: «تا يك سال بعد از کشتار ۶۷ هنوز آثار آهك روى زمين ديده مى‌شد. مادران که شنيده بودند بچه‌های‌شان را آنجا دفن كرده‌اند با همدیگر می‌رفتند و فاتحه می‌خواندند. بعدها آنجا را كاملا صاف كردند و از سال ٨١ شروع به دفن كسان ديگر روى محل این گور جمعی کردند.»
بخشی از قبرستان بالا در زنجان که تا قبل از سال ۱۳۸۱ گورجمعی جان‌باختگان کشتار ۶۷ بوده است
در حال حاضر هیچ نشانی از این مزار و روکش سیمانی آن در قبرستان بالای زنجان وجود ندارد. همانطور که در عکس فوق قابل مشاهده است، این بخش از قبرستان کاملا با قبرهای جدید که صاحبان آن‌ها هیچ آگاهی نسبت به گذشته دردناک این منطقه ندارند پر شده است.
***
برای تهیه این مطلب از شهادت رحمت غلامی، جانبهدربرده از کشتار ۶۷ در زنجان، بتول فقاهتی و یک نفر دیگر از جان‌به‌دربردگان کشتار ۶۷ در زنجان که هویت او نزد عدالت برای ایران محفوظ است استفاده شده است.
